Als je een puppy voor het eerst een spiegel ziet ervaren, kan dat een grappig en schattig gezicht zijn. De puppy doorloopt een aantal stadia, de eerste is bewustwording: ze bevriezen even bij het zien van een andere hond. Dan raken ze opgewonden bij het vinden van een potentiële speelkameraad en proberen ze hen erbij te betrekken en in het spel te lokken. Als ze na een tijdje merken dat ze geen interactie kunnen hebben met deze vreemde nieuwe hond, raken ze verveeld en gaan ze verder.
Maar betekent dit dat ze de reflectie niet als hun eigen reflectie herkennen? En hoe zit het met volwassen honden, wat nemen ze waar? Lees verder om meer te weten te komen over de psychologische onderzoeken die zijn gebruikt om meer te weten te komen over het vermogen van honden om spiegels te begrijpen.
De spiegeltest
Honden maken al tienduizenden jaren deel uit van de menselijke samenleving en gedurende die tijd zijn ze gewaardeerd om hun intelligentie en vermogen om commando's te leren en te begrijpen. Maar een vraag die zowel hondenbezitters als wetenschappers al lang bezighoudt, is of honden spiegels en hun eigen spiegelbeeld begrijpen. Het vermogen om zichzelf in een spiegel te herkennen is een complexe cognitieve vaardigheid die niet door alle dieren wordt gedeeld. In feite is aangetoond dat slechts een handvol soorten dit vermogen hebben, waaronder mensen, apen, dolfijnen en olifanten.
Maar hoe zit het met honden? Hebben ze het cognitieve vermogen om zichzelf in een spiegel te herkennen, of beschouwen ze hun spiegelbeeld als gewoon een andere hond?
Om deze vraag te beantwoorden, hebben onderzoekers een aantal onderzoeken naar dieren en spiegels uitgevoerd. Een van de beroemdste studies is ontworpen door Gordon Gallup Jr. in 1970. Gebaseerd op de veronderstelling dat als een dier zelfbewust is, hij zichzelf in een spiegel kan herkennen, het gaat om het plaatsen van een dier voor een spiegel en hun gedrag observeren. Als het dier zelfbewust is, zullen ze de spiegel gebruiken om delen van hun lichaam te onderzoeken waar ze anders niet naar kunnen kijken. Dit gedrag staat bekend als 'zelfgestuurd gedrag'. De spiegeltest is gebruikt om een breed scala aan dieren te bestuderen, waaronder chimpansees, dolfijnen, olifanten, eksters en natuurlijk onze hondenvrienden.
De spiegeltest is door sommige wetenschappers bekritiseerd vanwege zijn beperkingen. Sommige dieren vertonen bijvoorbeeld geen zelfgestuurd gedrag voor een spiegel omdat ze van nature niet nieuwsgierig zijn naar hun eigen lichaam. Ondanks deze beperkingen blijft de spiegeltest een hulpmiddel van onschatbare waarde voor het bestuderen van dierlijk gedrag en cognitie. Het biedt waardevolle inzichten in het zelfbewustzijn van verschillende soorten en helpt ons de complexe manieren waarop dieren de wereld om hen heen waarnemen en ermee omgaan beter te begrijpen.
Slagen honden voor de spiegeltest?
Tijdens de spiegeltest wordt een hond voor een spiegel geplaatst en geobserveerd op tekenen van zelfherkenning. Dit kan gedrag zijn zoals kijken naar het gereflecteerde beeld, de spiegel aanraken of proberen te communiceren met de "andere" hond in de spiegel. Als de hond tekenen van zelfherkenning vertoont, wordt aangenomen dat hij een zekere mate van zelfbewustzijn heeft. Studies bij honden en de spiegeltest hebben gemengde resultaten opgeleverd, waarbij de meeste tests niet kunnen aantonen dat honden zichzelf in de spiegel herkennen. Uit één onderzoek bleek echter dat honden na een periode van training hun reflecties konden herkennen. Dit betekent echter niet noodzakelijkerwijs dat ze het concept van een spiegelbeeld begrijpen of echt zelfbewustzijn hebben.
Gewenning, waarbij een hond ergens aan went en een vaste reactie op een stimulus leert, kan ook een bevredigende verklaring zijn voor de resultaten van deze test. Het is vermeldenswaard dat de spiegeltest geen definitieve maatstaf is voor zelfherkenning, en sommige onderzoekers beweren dat het misschien geen geschikte test is voor honden vanwege hun unieke sociale en cognitieve capaciteiten.
We kunnen zeggen dat wanneer honden in een spiegel kijken, ze hun reflectie detecteren; ze herkennen een hond die naar hen terug staart, en dit is duidelijk te zien aan de manier waarop ze proberen om te gaan met het beeld. Maar in tegenstelling tot mensen lijkt het erop dat honden het beeld in de spiegel niet definitief als zichzelf herkennen. Terwijl mensen, apen, dolfijnen en zelfs eksters allemaal door de spiegeltest heen kunnen, kunnen honden dat niet: het kan gewoon zijn dat honden geen visuele representatie van hun lichaam hebben.
Honden ruiken zichzelf
Als het zelfgevoel van een hond niet visueel is, wat is het dan wel? Wetenschappers in Rusland stelden dat, omdat zoveel van de perceptie van een hond van de wereld via zijn neus komt, het begrip van een hond van zichzelf misschien ook wordt afgeleid van geur. Alexandra Horowitz onderzocht in een reeks experimenten in 2009 het zelfbewustzijn van honden door middel van olfactorische signalen. Deze reeks experimenten had ondubbelzinnige resultaten. Ze gaven honden een reeks opties over wat ze moesten ruiken en hoe lang ze eraan moesten ruiken. De keuzes waren tussen hun eigen urine, hun eigen urine veranderd met een andere geur, en de urine van andere honden.
Honden toonden het meeste enthousiasme voor het ruiken van monsters van andere honden, en vervolgens voor het ruiken van monsters van hun eigen veranderde urine, voordat ze uiteindelijk aandacht schonken aan hun eigen urine. Deze test laat zien dat honden een sterk zelfbeeld hebben als het op geur aankomt.
Conclusie
Tot slot, hoewel er nog veel is dat we niet weten over honden en spiegels, is het duidelijk dat honden hun reflecties wel opmerken. Ze lijken echter niet hetzelfde niveau van visueel zelfbewustzijn te hebben als mensen of andere dieren die de spiegeltest hebben doorstaan. Honden kunnen zichzelf na training misschien herkennen in een spiegel, maar het is nog steeds onduidelijk of ze het concept van een spiegelbeeld echt begrijpen of een nauwkeurig visueel zelfbewustzijn hebben.
Hoewel de spiegeltest zijn beperkingen heeft, blijft het een effectieve methode om het gedrag en de cognitie van dieren te bestuderen. Verder onderzoek naar honden en spiegels kan ons helpen de unieke manier waarop honden de wereld om hen heen waarnemen en ermee omgaan beter te begrijpen.
